• użytki rolne - 2.989 ha
• lasy i zadrzewienia - 2.121 ha
• wody - 43,9 ha
• tereny osiedlowe i komunikacyjne - 298 ha
• nieużytki - 264,1 ha

Położenie

Gmina Lipinki położona jest w południowo–wschodniej części województwa małopolskiego w powiecie gorlickim i graniczy z miastem i gminą Biecz – na północy i zachodzie; na zachodzie z gminą Gorlice; na południu z gminą Sękowa; na wschodzie z gminami Dębowiec i Skołyszyn (leżącymi już w województwie podkarpackim). Administracyjnie należy do województwa małopolskiego. W skład gminy, oprócz Lipinek wchodzą następujące sołectwa: Kryg, Wójtowa, Pagorzyna, Bednarskie, Bednarka i Rozdziele.

Powierzchnia

Powierzchnia Gminy Lipinki wynosi 66.16 km² co stanowi 6.84% pow. powiatu. W strukturze powierzchni Gminy użytki rolne stanowią około 63.0%, użytki leśne 31.0%.

Ludność

Liczba ludności w Gminie Lipinki w latach 2008 - 2010r.

Gmina Lipinki znajduje się w małopolskim regionie klimatycznym wyróżniającym się długim latem, chłodną zimą.

Z uwagi na wyniesienie nad poziom morza oraz śródkarpackie położenie, charakteryzowany obszar znajduje się w piętrze umiarkowanie ciepłym (do wysokości 500 – 550 m n.p.m.) oraz piętrze umiarkowanie chłodnym (powyżej 550 m n.p.m.) – klasyfikacja M. Hessa.

W piętrze umiarkowanie ciepłym, czyli na przeważającej części gminy, średnia roczna temperatura wynosi około +7,6^oC. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą około 17,4^oC, zaś najzimniejszym styczeń ze średnią temperaturą - 4^oC. Wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza średnia temperatura roczna obniża się, tak, że w najwyższych partiach gminy wynosi ona około 4^oC - 5^oC.

Znaczna, jak na warunki polskie, amplituda roczna temperatur, jest jedną z oznak kontynentalizmu klimatu na charakteryzowanym obszarze. Niekorzystnymi zjawiskami termicznymi są gwałtowne odwilże w sezonie zimowym związane z napływem ciepłych mas powietrza z kierunku południowego oraz tworzenie się inwersji termicznych w kotlinach i dnach dolin (szczególnie w sezonie zimowym przy pogodzie antycyklonalnej). Zasięg pionowy inwersji jest zróżnicowany i zależny od warunków pogodowych, lokalnych warunków morfologicznych, stopnia przewietrzalności, itd.

Długość okresu wegetacyjnego (ze średnią temperaturą dobową powyżej 5^oC) waha się od 203 dni w obrębie pogórzy, do 180 w najwyższych, zalesionych partiach. W pogórskiej części gminy pierwsze przymrozki jesienne pojawiają się około 3.X, zaś ostatnie przymrozki wiosenne około 8.V. Długość okresu bezprzymrozkowego wynosi w tej części charakteryzowanego obszaru 148 dni.
 
Roczna suma opadów także zależy od wysokości nad poziom morza. W północnej, centralnej i zachodniej części gminy wynosi ona około 670 mm rocznie, co w zasadzie gwarantuje prawidłowe nawilgocenie gleby.
W wyższych partiach charakteryzowanego terenu może osiągać 850 mm ( partie szczytowe Magury Wątkowskiej). Opady nie są rozłożone równomiernie. Maksimum przypada na miesiąc lipiec (1/5 sumy rocznych opadów), zaś minimum na luty (1/24 sumy rocznych opadów). Opady zimowe są retencjonowane w postaci pokrywy śnieżnej. Na stokach o ekspozycji zachodniej, szczególnie narażonych na oddziaływanie deszczonośnych mas powietrza roczna suma opadów może być nawet o 20% wyższa niż na stokach o ekspozycji wschodniej czy południowej. Niekorzystnym zjawiskiem, zarówno z punktu widzenia przyrodniczego jak i działalności człowieka, jest występowanie opadów letnich o charakterze nawalnym.

Pokrywa śnieżna zalega średnio od 74 dni w roku w części północnej gminy do prawie 100 dni w części południowej – najwyższej. Na stokach o ekspozycji północnej śnieg utrzymuje się przeciętnie 2 tygodnie dłużej niż na stokach o ekspozycji południowej. W okresie zimowym obserwuje się gwałtowne topnienie pokrywy śnieżnej wywoływane napływem ciepłych mas powietrza z południa (wiatr fenowy).
 
Stosunki anemometryczne zależne są przede wszystkim od wysokości nad poziom morza oraz orografii terenu. Zdecydowanie najlepiej przewietrzane są partie górskie gminy, gdzie kierunki wiatru nawiązują do układu głównych dolin i pasm górskich. W partiach pogórskich przeważającymi kierunkami wiatru są: kierunek zachodni (nawiązanie do ogólnej cyrkulacji powietrza w naszej strefie klimatycznej) oraz południowy (nawiązanie do warunków orograficznych) – patrz mapa. Relatywnie najsłabsze warunki wentylacyjne posiadają kotliny oraz doliny potoków, które pośrednio stają się przyczyną powstawania zastoisk chłodnego powietrza, inwersji termicznych, zwiększonej ilości dni z mgłą, zwiększonej wilgotności powietrza.

Wody

Pod względem hydrograficznym gmina Lipinki położona jest w całości w prawobrzeżnej części Ropy. Głównymi potokami odwadniającymi charakteryzowany obszar są Libuszanka wraz z licznymi dopływami (około 60% powierzchni gminy) oraz Bednarka. Potoki te posiadają typowo górski reżim hydrologiczny, z maksimum wiosennym (z powodu roztopów) i letnim (z powodu zwiększonej ilości i intensywności opadów). Typowe okresy niżówkowe występują w okresie zimowym, charakteryzującym się bardzo niskimi opadami. Dodatkowo opady te są retencjonowane w postaci pokrywy śnieżnej.

Z uwagi na niewielką retencyjność podłoża geologicznego, potoki charakteryzują się wysoką zmiennością wielkości przepływów. Gwałtowne przybory wód oraz krótkotrwałość wezbrań są zjawiskami typowymi dla tego regionu. Kształt koryt rzecznych, ich budowa morfologiczna oraz praktyczny brak teras rzecznych powodują, że zjawiska o charakterze powodziowym (zalewanie i podtapianie), rejestrowane są na stosunkowo dużym obszarze sąsiadującym z potokami. Na wielkość zasięgu terenów zagrożonych ma również wpływ dotychczasowa działalność człowieka (degradacja obudowy biologicznej, zawężanie przekroju koryt potoków, realizacja przepustów o przekroju niedostosowanym do wielkości maksymalnych przepływów, realizacja licznych dróg w obrębie stoków, zwiększanie wskaźnika spływu powierzchniowego, itp.). Drobne cieki płynące po płaskim terenie zostały na znacznych długościach skanalizowane głównie w celu ograniczenia meandrowania koryt. Dla potoków przepływających przez teren gminy nie opracowano operatów hydrologicznych określających między innymi zasięg zalewania wodami powodziowymi – stuletnimi. Można przyjąć, że obszary zalewane bezpośrednio wodami powodziowymi mają mniejszą powierzchnię niż obszary objęte innymi zjawiskami powodziowymi (np. podtapianiem). Zasięg zjawisk powodziowych uwzględnia wyznaczone przez Gminę obszary podtopień (powódź z lipca 2001 r.).

W obrębie koryt potoków występują zjawiska erozji i akumulacji. W miejscach, gdzie zubożeniu lub degradacji uległa obudowa biologiczna stabilizująca zbocze, dochodzi do podcinania brzegu, zmiany biegu koryta, powstawania obrywów zwietrzelinowych. Na obszarach wypłaszczeń, głównie wskutek zamulania koryt dochodzi do okresowej akumulacji niesionego materiału piaszczysto – żwirowego.
Na potoku Libuszanka, w miejscowości Rozdziele, projektuje się wybudowanie zbiornika wodnego „Rozdziele”, mającego pełnić funkcję przeciwpowodziową.

Charakterystycznym elementem sieci hydrograficznej obszaru są liczne rowy odwadniające, zrealizowane głównie w rejonach wypłaszczeń, w celu odprowadzenia nadmiaru wód z terenów rolniczych lub przeznaczonych pod budownictwo. Ich głębokość jest zróżnicowana – od kilkudziesięciu centymetrów do ponad 2 metrów. Na znacznej długości są one drożne, choć nie brak również odcinków zupełnie zarośniętych (przez co ich podstawowa funkcja jest ograniczona). Z założenia nie posiadają obudowy biologicznej.

Specyficzna budowa podłoża, a w szczególności jego bardzo niski wskaźnik infiltracji, powoduje, że na terenach lokalnych zagłębień, stref podstokowych czy wypłaszczeń tworzą się okresowe lub trwałe podmokłości (patrz mapa). W okresach szczególnie wilgotnych może dochodzić w ich obrębie do powstawania zastoisk wód opadowych czy roztopowych. Zasięg przestrzenny występowania podmokłości zależy głównie od warunków meteorologicznych (ilości i intensywności opadów), rodzaju podłoża oraz stopnia nawilgocenia gruntu.

Generalnie, obszar objęty planem charakteryzuje się małą zasobnością w wody podziemne. Wraz z terenami sąsiednimi zaliczony został do obszarów deficytowych. Zwierciadło wód podziemnych stabilizuje się na głębokości 0,0 -1,2 m p.p.t. w szerokich dolinach potoków (Libuszanka, Wójtowianka, Bednarka, Rozdzielanka). Te wody, występujące m.in. w utworach aluwialnych stanowią główne źródła zaopatrzenia ludności w wodę. W strefie pogórzy niskich na głębokości 0,3 – 1,5 m p.p.t, zaś w strefie pogórzy wysokich wykazuje największe zróżnicowanie (od 4,0 do 10,0 m p.p.t.). W najwyższych partiach gminy (na utworach zwietrzelinowych) zwierciadło wód znajduje się na głębokości 6 – 18 m p.p.t.

Zbiorniki wód podziemnych występujące w pokrywach zwietrzelinowych są płytkie i mało zasobne w wodę. Wydajniejsze zbiorniki wód podziemnych znajdują się w uszczelinionych piaskowcach, z których zbudowane są najwyższe grzbiety oraz, we wspomnianych wyżej, żwirowo – piaszczystych utworach aluwialnych.

Wody podziemne zasilane są w zdecydowanej części infiltracyjnie, co powoduje znaczne wahania poziomu ich zwierciadła. Najwyższe poziomy rejestruje się w okresie wiosennym, zaś najniższe w okresie jesienno - zimowym.

W południowej części gminy (Rozdziele) wyznaczony został obszar górniczy złoża wód mineralnych „Wapienne”.

Gleby

Pod względem geologicznym charakteryzowany obszar należy do wschodnich Karpat fliszowych, gdzie podłoże buduje silnie sfałdowana jednostka magurska oraz śląska. Trzeciorzędowe utwory fliszowe zostały wykształcone w postaci naprzemianległych warstw piaskowca i łupka. Zróżnicowane właściwości fizyczne tych skał, a w szczególności odporność na wietrzenie i denudację, spowodowały, że wyższe garby i grzbiety budują odporniejsze piaskowce (głównie kredowe). Z uwagi na obecność licznych spękań tereny te charakteryzują się znaczną alimentacją wód. Kotliny i obniżenia dolinne wypreparowane zostały w mniej odpornych warstwach krośnieńskich, które tworzą różnego rodzaju łupki z wkładkami cienkoławicowych i średnioławicowych piaskowców. Lokalnie, kompleksy czysto łupkowe lub obramowane iłołupkami osiągają znaczną miąższość. Ich możliwości infiltracyjne są silnie ograniczone.

Utwory trzeciorzędowe (fliszowe) pokryte są osadami czwartorzędowymi o zróżnicowanej litologii i miąższości. W części górskiej oraz w wyższych partiach pogórzy występują utwory zwietrzelinowe powstałe z fliszu karpackiego o składzie mechanicznym glin pylastych, natomiast w części kotlinnej i dolinnej występują utwory starej i współczesnej akumulacji wodnej zbudowane z pyłów, glin pylastych oraz iłów pylastych.

Na obszarze objętym planem występują złoża ropy naftowej, dla których wyznaczono obszary i tereny górnicze (Kryg, Lipinki, Bednarka) oraz złoża kruszywa drogowego (Lipinki).

Powszechnie występują zjawiska morfodynamiczne. Oprócz specyficznej budowy geologicznej, sprzyja im także znaczny kąt nachylenia zbocza oraz niekorzystne warunki gruntowo – wodne. Tereny predysponowane do zjawisk osuwiskowych najczęściej występują one na stromych odcinkach zboczy w strefie górskiej, w nieckowatych dolinkach zboczowych posiadających cechy obszarów źródliskowych, w obrębie naturalnych i antropogenicznych skarp.

Znaczne zaglinienie terenu sprzyja spełzywaniu gruntu, jego wypłukiwaniu oraz erozji gleb.
Bezpośrednim skutkiem budowy geologicznej jest ukształtowanie powierzchni terenu. Rzędne wysokościowe charakteryzowanego terenu wahają się od 275 m n.p.m. (koryto potoku Libuszanka w Krygu na granicy z Libuszą) do 733 m n.p.m. (najwyższe wzniesienie gminy w paśmie Magury Wątkowskiej, nad źródłem potoku Bednarka). Maksymalna deniwelacja terenu jest znaczna i wynosi 458 m.

Uwzględniając: wysokości nad poziom morza, deniwelacje terenu oraz charakter rzeźby, cały obszar gminy można podzielić na:

• Tereny górskie – charakteryzujące się znacznymi wysokościami nad poziom morza, sięgającymi od 500 do 733 m n.p.m. (ze szczytami Barwinok – 670 m n.p.m., Ferdel – 648 m n.p.m.); dużymi deniwelacjami terenu (250 – 400 m ponad dna dolin); silnym rozczłonkowaniem rzeźby; zróżnicowaniem kąta nachylenia stoków (miejscami do 20^o – 25^o);
• Tereny pogórzy średnich – o zaokrąglonych wypukło – wklęsłych stokach. Ich wierzchowiny sięgają od 350 do 500 m n.p.m. Kąt nachylenia stoków wynosi około 8^o - 15^o, miejscami może dochodzić do 20^o. Obejmują one: ciąg wzniesień we wschodniej części gminy pomiędzy Bednarką a Pagorzyną (Las Rękaw, Las Biczewskiego, Łysa Góra – 448 m n.p.m.); wzniesienia w strefie granicznej Krygu i Męciny Wielkiej (Krygowska Góra – 491 m n.p.m.) oraz wzniesienia na przedpolu Magury Wątkowskiej; Ostrzeż – 427 m n.p.m.; Cieklińska Góra – 513 m n.p.m.);
• Tereny pogórzy niskich – charakteryzujące się występowaniem szerokich, rozległych i spłaszczonych garbów, porozdzielanych płytkimi, nieckowatymi dolinami. Ich wierzchowiny znajdują się na wysokości 330 – 390 m n.p.m. a deniwelacje sięgają tylko 60 – 100 m. Posiadają stoki łagodne (5^o - 8^o).
  Występują w zachodniej i północnej części gminy (Kryg, Lipinki, Wójtowa);
• Tereny kotlin i dolin rzecznych – zajmują prawie 30% powierzchni gminy. Rozdzielają płaskie garby pogórzy. Ich szerokość waha się od 200 do 800 m, często występują podmokłe dna, meandrujące koryta oraz bardzo słabo wykształcony poziom teras. Największą doliną jest dolina potoku Libuszanka oraz Wójtowianka (wraz z licznymi dolinkami bocznymi).

Istniejące warunki geologiczne i morfologiczne spowodowały znaczne zróżnicowanie warunków glebowych na obszarze gminy.

W części górskiej, na stromych stokach występują gleby brunatne i bielicowe, wytworzone z glin pylastych oraz pyłów zalegających na rumoszu zwietrzelinowym. Zawartość szkieletu w tych glebach jest zróżnicowana. Zaliczone zostały do V i VI klasy bonitacyjnej, o niskich walorach produkcyjnych. Posiadają jednakże wysokie walory hydrologiczne, głównie w zakresie alimentacji wód podziemnych.

W części pogórskiej gminy przeważają gleby brunatne i pseudobielicowe, wytworzone z lessów i utworów lessopodobnych. Występują głównie w obrębie grzbietów i stoków. Posiadają III lub IV klasę bonitacyjną, ich walory produkcyjne są znaczne. Lokalnie, na terenach zagłębień są oglejone.

W płaskich dolinach i kotlinach występują gleby o wysokich walorach produkcyjnych, są to głównie mady (lekkie, średnie lub ciężkie), zaliczone do III i IV klasy bonitacyjnej. Z uwagi na występowanie okresowych podmokłości i znacznego nawilgocenia, wymagają drenażu.

Większość gleb występujących na terenie gminy to tzw. gleby minutowe, na których stosowanie zabiegów mechanicznych jest utrudnione (po opadach są one silnie sklejone; w okresie suszy są zbite).

Bogactwa naturalne

Osobliwą cechą gminy Lipinki są pozostałości świetnego niegdyś zagłębia naftowego. Wśród pól rozsiane są charakterystyczne trojaki oraz kiwony służącymi do wydobywania ropy naftowej z bardzo wielu roponośnych otworów. Najwięcej jest ich w Krygu oraz w zachodniej części Lipinek. Historia wielu z nich sięga końca XIX i początku XX wieku.